FotoÄŸraf Zeki KOPUZ Kayıların SöÄŸüt’teki ilk eseri olan Kuyulu Mescit, 1268’li yıllarında ErtuÄŸrul Gazi tarafından yaptırılmıştır. Mescide sonradan eklenen giriÅŸ bölümü ise 1902’li yıllarda Sultan Ä°kinci Abdülhamid Han’ın armaÄŸanıdır. Dolayısıyla Osmanlı’nın ilk ve son eserinin ikisi bir arada olduÄŸu nadide bir mekândır ErtuÄŸrul Gazi Kuyulu Mescidi. Asıl adı “ErtuÄŸrul Gazi Mescidi&rd...
Devamı 01 OCAK 1268
16. yüzyılda yaygınlaÅŸan bir Türk kılıcı. Bilinen ilk yataÄŸanlardan biri Ahmet Tekelû ustanın Kanuni Sultan Süleyman için yaptığı iÅŸlemeli yataÄŸandır. New York Metropolitan Müzesi'nde sergilenmektedir.YataÄŸan, saldırma (tek aÄŸzı yalman) türünde bir Türk kılıcıdır. Kökenbilim Genel kanı, bu kılıçlar çoÄŸunlukla Denizli'nin YataÄŸan köyünde ya...
Devamı 01 OCAK 1300
Orhan Gazi tarafından 1331 yılında fethedilen Ä°znik’te ÅŸehrin büyük kilisesi derhal camiye çevrilmiÅŸti. Åžehrin tam ortasında bulunan bu mâbed tarihlere Ayasofya adıyla geçmiÅŸtir. Orhan Gazi bu vakfının yanında bir de medrese kurmuÅŸtu. Nitekim ÂşıkpaÅŸazâde, Orhan Gazi’nin bir ulu kiliseyi cami, bir manastırı da medrese yaptığını bildirmektedir. Tuhfetü’l-mi‘mârîn’de is...
Devamı 01 OCAK 1331
Yeni ÅŸehrin güneydoÄŸusunda Eski Bilecik diye anılan harabe ÅŸehirdeki bu yapılardan cami ören yerinin kuzeybatı kısmındaki tepede, imaret ise bunun karşı yamacında bulunmaktadır. Tarihî kaynaklarda Murad Hudâvendigâr devrine ait olduÄŸu kaydedilirse de Orhan Bey zamanında 732 (1331) yılında yapıldığı kabul edilmektedir (Ayverdi, Osmanlı Mi‘mârîsi I, s. 30). Yapı II. Mahmud döneminde 1814’te bir onarım ge&cced...
Devamı 01 OCAK 1331Åžehrin Lefkekapısı’na giden ana caddenin kenarında, EÅŸrefoÄŸlu Rûmî Külliyesi’nin hizasındadır. Üç satırlık kitâbesine göre Hacı Özbek b. Mehmed tarafından 734 (1333-34) yılında inÅŸa ettirilen yapı, kitâbesi mevcut en eski Osmanlı eseri olma özelliÄŸini taşımaktadır. Ayrıca bütün mimari özellikleriyle Türk yapısı olduÄŸunu açıkça belli eden Hacı Özbek Camii’n...
Devamı 01 OCAK 1333Ä°znik’in merkezinde Ayasofya’nın karşısında, Lefkekapısı’na giden ana caddenin kenarında bulunuyordu. Evvelce kapısı üstünde yer alan dört satırlık kitâbesinde bu eserin 746 (1345-46) yılında Hacı Hamza b. ErdemÅŸah tarafından vakfedildiÄŸi kaydedilmiÅŸti. Kitâbeyi ilk yayımlayan Franz Taeschner, kurucunun babasının adını ArdumÅŸah (ArdunÅŸah) olarak okuyup kelime üzerinde geniÅŸ açıklamalar yapmıştır. Aynı konu...
Devamı 01 OCAK 1345
Åžehrin dışında ovaya hâkim Çekirge semtinde inÅŸa ettirilen külliye cami, medrese, zâviye ve türbeden ibarettir. BulunduÄŸu yerden dolayı bu esere bazı kaynaklarda Çekirge Ä°mareti ve etrafında ÅŸifalı suların çıkması sebebiyle Kaplıca Ä°mareti de denilmiÅŸtir. Çevresinde kurulan kaplıcalarla birlikte burada bir yerleÅŸim yeri oluÅŸmuÅŸtur. Çekirge semti 1950’lerden itibaren büyümüÅŸ ve esas ÅŸehirle bir...
Devamı 01 OCAK 1364
KaramanoÄŸlu Alâeddin Bey’in hükümdarlığı döneminde, Murad Hudâvendigâr’ın kızı olan eÅŸi Melek Hatun (Nefîse Sultan) tarafından 783 (1381) yılında mimar Nûman b. Hoca Ahmed’e yaptırılmıştır. Ä°ki eyvanlı, tek katlı ve revaklı avlusunun üzeri açık medrese plan ÅŸemasındadır. Avlunun güney kanadında dışa taÅŸkın ve yüksek ana eyvan yer alır. Sivri beÅŸik tonozla örtülü v...
Devamı 01 OCAK 1381Gazi Mihal Bey Camii – Edirne Kapısı üstünde bulunan üç satır halindeki Arapça kitâbeye göre II. Murad döneminde 825 (1422) yılında Emîrü’l-kebîr Mihal b. Azîz tarafından yaptırılmıştır. Kitâbede adı geçen Aziz (Bey [?>) oÄŸlu Mihal’in Köse MihaloÄŸulları soyundan olduÄŸu kuvvetle tahmin edilmektedir. Bu ailenin bilhassa Balkanlar’da pek çok hayratının varlığı...
Devamı 01 OCAK 1422
Dünya mimarlık tarihinin günümüze kadar ayakta kalmış en önemli anıtları arasında yer alan Ayasofya; mimarisi, ihtiÅŸamı, büyüklüÄŸü ve iÅŸlevselliÄŸi yönünden sanat dünyası açısından önemli bir yer teÅŸkil etmektedir. Ayasofya DoÄŸu Roma Ä°mparatorluÄŸu’nun Ä°stanbul’da yapmış olduÄŸu en büyük kilise olup aynı yerde üç kez inÅŸa edilmiÅŸtir. Ä°lk yapıldığında Meg...
Devamı 29 MAYIS 1453
Cami. Sur içi Ä°stanbul’unun bu semtine adını vermiÅŸ olan Koca Mustafa PaÅŸa Camii ve Külliyesi, Sünbüliyye tarikatının merkez dergâhını da oluÅŸturmuÅŸtur. Bu sebeple halk arasında Sünbül Efendi Camii olarak da anılır. Åžehrin batısında kara tarafı surlarına yakın bir yerde bulunan caminin etrafı bir duvarla çevrili olup yapılar geniÅŸçe bir avlunun içinde yer almaktadır. Cami binası havâril...
Devamı 01 OCAK 1486
Ä°stanbul’un Marmara’ya bakan güney surlarının iç tarafında, Kadırga Limanı ile Cankurtaran semtleri arasında yer almakta olup cami, türbe, zâviye-medrese, sıbyan mektebi ve hamamdan meydana gelmektedir. Cami. XVI. yüzyılın baÅŸlarında II. Bayezid döneminin KapıaÄŸası Hüseyin AÄŸa tarafından camiye çevrilmiÅŸ bir Bizans kilisesi olup yakınına bir zâviye ile kurucusunun türbesi de eklenmiÅŸtir. Yapı, ÅŸimdiki b...
Devamı 01 OCAK 1497
Pîrî Mehmed PaÅŸa tarafından yaptırılan külliye 2 Receb 927 (8 Haziran 1521) tarihli Arapça vakfiyesinden anlaşıldığına göre cami, medrese, misafirhane, imaret, yemekhane, sıbyan mektebi, mutfak, kiler, fırın, odunluk, imaret hanı (ahır), dükkânlar, çeÅŸitli hizmetler için odalar, muvakkithâne ve hazîreden oluÅŸmaktaydı. Bu tesisten günümüze cami, han, sıbyan mektebi ve muvakkithâne ulaÅŸmış...
Devamı 08 HAZİRAN 1521
Büyük Karıştıran’dan Karadeniz kıyısında Midye’ye (ÅŸimdi Kıyıköy) uzanan yolun üzerinde ve Vize’nin güneyinde yer alan Saray kasabasının ortasında inÅŸa edilen Ayas PaÅŸa Camii, esasında medrese ve hamamı ile küçük bir manzume teÅŸkil ediyor ve kuzeyinde de kasabaya adını veren Ayas PaÅŸa’ya ait bir saray bulunuyordu. Evliya Çelebi’den öÄŸrenildiÄŸine göre (Seyahatnâme, VI, 135) I. Mu...
Devamı 01 OCAK 1531
Kanûnî Sultan Süleyman’ın sadrazamlarından Ayas PaÅŸa için yaptırılmıştır. 22 Ramazan 942 (15 Mart 1536) tarihinde sadârete getirilen Ayas PaÅŸa bu mevkide iken 26 Safer 946’da (13 Temmuz 1539) veba salgınında ölünce, Sâî Mustafa Çelebi tarafından belirtildiÄŸine göre, Eyüp’teki türbesinin yapımı Lutfi PaÅŸa’nın tavsiyesiyle, o vakte kadar tanınmayan Mimar Sinan’a ısmarlanmıÅ...
Devamı 13 TEMMUZ 1539
Kanûnî Sultan Süleyman tarafından kızı Mihrimah Sultan adına yaptırıldığı kabul edilen külliyenin inÅŸasına 1540’ların ilk yıllarında baÅŸlanmış, cami kitâbesine göre 954’te (1547) tamamlanmıştır. Mimar Sinan’ın mimarbaşı olduktan sonra Åžehzade Külliyesi ile eÅŸ zamanlı olarak inÅŸa ettiÄŸi ilk önemli yapı gruplarından biri olan külliye, cami, medrese, sıbyan mektebi, imaret-tabhâne ve han yanınd...
Devamı 01 OCAK 1540
Kahire’de Sürûciye caddesinde bulunan medrese (el-Medresetü’s-Süleymâniyye, et-Tekiyyetü’s-Süleymâniyye) taçkapısı üzerindeki dört satırlık Arapça kitâbesine göre 950 (1543) yılında Vezîriâzam Hadım Süleyman PaÅŸa tarafından yaptırılmıştır. Evliya Çelebi’nin, “Rum tarzı cümle hücreleri kâgir kubbedir. Hareminde abdesthane ile mâ...
Devamı 01 OCAK 1543Kanuni Sultan Süleyman adına 1551-1557 yılları arasında Ä°stanbul'da Mimar Sinan tarafından inÅŸa edilen camidir. Mimar Sinan'ın kalfalık devri eseri olarak nitelendirilen Süleymaniye Camii, medreseler, kütüphane, hastane, sıbyan mektebi, hamam, imaret, hazire ve dükkânlardan oluÅŸan Süleymaniye Külliyesi'nin bir parçası olarak inÅŸa edilmiÅŸtir. Sül...
Devamı 01 OCAK 1550
BeÅŸiktaÅŸ’ta Barbaros Bulvarı ile BeÅŸiktaÅŸ caddesinin birleÅŸtiÄŸi noktada yer alan külliye Mimar Sinan’ın eseri olup cami, medrese, mektep ve çifte hamamdan oluÅŸmaktadır. Külliyenin bânisi Kaptanıderyâ Sinan PaÅŸa, külliyenin inÅŸası bitmeden ölmüÅŸ (960/1553) ve külliye onun ölümünden sonra tamamlanmıştır. Kitâbesinde bitiriliÅŸ tarihi 963 (1555-56) olarak verilmektedir. Sinan PaÅŸa’nın b&uum...
Devamı 01 OCAK 1555
Kanûnî Sultan Süleyman devrinde sadrazamlığa kadar yükselen Kara Ahmed PaÅŸa tarafından yaptırılmasına baÅŸlanmış, ancak Hürrem Sultan ile kızı Mihrimah Sultan ve Rüstem PaÅŸa’nın entrikaları sonunda Ahmed PaÅŸa’nın 13 Zilkade 962’de (29 Eylül 1555) idam edilmesi üzerine inÅŸaatı bir süre durmuÅŸtur. Topkapı’nın iç tarafında medrese, sıbyan mektebi, çeÅŸme ve türbeden ibaret bir kül...
Devamı 29 EYLÜL 1555
Ayasofya Camii’nin karşısında inÅŸa edilen XVI. yüzyıla ait bir çifte hamamdır. Erkekler kısmının kapısı üstünde bulunan ve Hüdâyî mahlaslı ÅŸair tarafından yazılan manzum kitâbesindeki tarihin hesaplanışında bazı güçlükler olmakla beraber rakamla 960 (1553) yılı verildiÄŸine göre bu tarihte yapıldığı anlaşılmaktadır. Hamam, kitâbesinde “sultânî” ÅŸeklinde tavsif edi...
Devamı 01 OCAK 1556
Erzurum il merkezinde yer alan külliye 970 (1562-63) yılında Erzurum Beylerbeyi Lala Mustafa PaÅŸa tarafından yaptırılmıştır. Cami, mektep ve hamamdan oluÅŸan külliyeye 1836-1839 yılları arasında bir muvakkithâne ilâve edilmiÅŸtir. Külliyenin Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü’nde yer alan vakfiyesi 971 (1563-64) tarihlidir. 1694, 1721, 1836-1839, 1851, 1870, 1889, 1962 ve 1971 yıllarında camide onarımlar yapılmıştır. Külliyey...
Devamı 01 OCAK 1562
Cami, medrese, bir çifte hamam, çok sayıda dükkândan meydana gelen bir çarşı (arasta), sıbyan mektebi, çeÅŸme ve türbeden ibaret olup sur içindeki en yüksek yer olan Edirnekapı’nın iç tarafında hemen surların yakınında bulunmaktadır. Ä°nÅŸa tarihini veren bir kitâbesi olmadığından genellikle mimari özelliklerinden hareketle tarihlendirilmesine çalışılmıştır. Yapının, Kanûn...
Devamı 01 OCAK 1563
968’den 972 sonuna kadar (1561-1565) vezîriâzam olan Semiz Ali PaÅŸa’nın Babaeski’deki hayratına vakıf geliri saÄŸlamak üzere yaptırılmış bir çarşıdır. Tezkiretü’l-ebniye’den mimarının Mimar Sinan olduÄŸu anlaşılmaktadır. Burada yapı “Edirne’de Ali PaÅŸa Çarşısı ve Kervansarayı” olarak kayıtlıdır. 976 (1568-69) tarihli Edirne Evkaf Defteri’nde bu çarşının dükkân...
Devamı 01 OCAK 1568
Atik Vâlide Sultan Camii – Üsküdar / Ä°stanbul Külliye önceleri Vâlide Sultan adı ile tanınmış, III. Ahmed’in annesi GülnûÅŸ Vâlide Sultan’ın (ö. 1715) Üsküdar Ä°skele Meydanı’nda yeni bir külliye inÅŸa ettirmesi üzerine Eski Vâlide, Atik Vâlide veya Vâlide-i Atik adlarıyla anılmaya baÅŸlamıştır. Mimar Sinan’ın tasarlamış olduÄŸu cami, medrese, tekke, ...
Devamı 01 OCAK 1570
Lüzinyan Döneminde inÅŸa edilmiÅŸ bir yapı olan Lala Mustafa PaÅŸa Cami, GazimaÄŸusa'da yer almaktadır. Uzun yıllar boyunca yenilemeler ve bakımlar yapılmış olan cami, günümüze kadar olduça iyi bir durumda gelebilmeyi baÅŸarmıştır. 1298-1312 tarihleri arasında Saint Nicolas Katedrali ismi ile yapılmış olup, bu yapının mimari tasarımcısı ise Piskopos Baldwin Lambert olarak bilinmektedir. Katedralin yapılış tarihini ifade eden I/IX/...
Devamı 31 TEMMUZ 1571
Üzerinde inÅŸa kitâbesi olmamakla beraber 1561-1565 yılları arasında vezîriâzamlık yapan Semiz Ali PaÅŸa tarafından hassa mimarı Koca Sinan’a yaptırılmış olduÄŸu bilinmektedir. Cedid Ali PaÅŸa Camii olarak da anılan külliyenin 982 (1574-75) tarihli vakıf muhasebe kaydında hamam, kervansaray ve dükkânlarından da bahsedilmektedir. Edirne’de bulunan Ali PaÅŸa Çarşısı da yine Mimar Sinan’a yaptırılarak geliri Babaes...
Devamı 01 OCAK 1574
Åžehir merkezinde çarşı içinde Lala Mustafa PaÅŸa tarafından yaptırılan külliye cami, sıbyan mektebi, imaret, fırın, tabhâne odaları, han, arasta ve sebilden oluÅŸmaktadır. Cami kapısı üzerindeki kitâbeye göre 984 (1576) yılında inÅŸa edilen külliyenin bütün yapıları mevcut olup her biri vakfiyede tek tek belirtilmiÅŸtir. Kesme taÅŸ malzeme ile inÅŸa edilen tek kubbeli cami, önünde üç birimli bir son...
Devamı 01 OCAK 1576
Üsküdar sahilinde kendi adıyla anılan semtte cami, medrese (dârülhadis) ve türbeden meydana gelen küçük bir külliye olup 988 (1580) yılında Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. Bânisi eski Åžam Beylerbeyi Vezir Åžemsi Ahmed PaÅŸa’dır. 1894 depreminde oldukça fazla zarar görmüÅŸ ve ertesi yıl tamir edilmiÅŸtir. Cumhuriyet dönemine harabe halinde ulaÅŸan caminin minaresi kaideye kadar yıkık, cami ve med...
Devamı 01 OCAK 1580
Ayasofya Camii etrafında Türkler’in inÅŸa ettiÄŸi külliye parçalarından biri olarak yapılmıştır. Ä°stanbul’un fethinin hemen arkasından ilk ihtiyacı karşılamak üzere Ayasofya’nın yanındaki papaz odaları medrese haline getirilmiÅŸti. Bu odaların Ayasofya’ya komÅŸu olduÄŸu bilinen patrikhânenin bir kısmı olduÄŸuna da ihtimal verilebilir. Fâtih Sultan Mehmed vakfiyelerinden öÄŸrenildiÄŸine göre esas Ayasofya M...
Devamı 30 ARALIK 1596
Ayasofya Camii içinde Sultan I. Mahmud tarafından kurulmuÅŸtur. Gerek mimarisi gerekse zengin koleksiyonu ve devrine göre geniÅŸ personel kadrosuyla dikkati çeker. Kütüphanenin vakfiyesi 1152 Åževvalinde (Ocak 1740) hazırlanmış (VGMA, Kasa, nr. 47) ve kitapların bir kısmı da aynı yılın Åžâban ayında temin edilmiÅŸse de (TSMA, nr. D. 1067) açılış merasimi ancak 24 Muharrem 1153 (21 Nisan 1740) tarihinde yapılabilmiÅŸtir. I. Mahmud’u...
Devamı 01 OCAK 1740
Sultan I. Mahmud tarafından Ayasofya Camii’nde giriÅŸilen büyük tamir ve ek binalar yapımı sırasında inÅŸa edilmiÅŸtir. Kitâbelerinden öÄŸrenildiÄŸine göre bina 1155’te (1742-43) tamamlanmıştır. Åžem‘dânîzâde Süleyman Efendi, eserinin 1155 yılına ait bölümünde, imaret inÅŸaatına aynı yılın yazında baÅŸlanarak ancak Zilhicce ayında (Åžubat 1743) tamamlandığını bildirir. Hammer ise 23 Zilk...
Devamı 01 OCAK 1742
Ayasofya Camii etrafında Türkler’in inÅŸa ettiÄŸi külliye parçalarından biri olarak saatlerin muhafazası için yapılmıştır. Bizans devrinde Ayasofya’nın güneybatı köÅŸesinde zamanı gösteren ve mekanik olarak çalışmak suretiyle her saat başını içinden bir kuklanın çıkmasıyla belirten bir saat (horologion) vardı. Böyle bir saatin minyatür resmi, Ä°smâil b. Rezzâz el-Cezerî’ni...
Devamı 29 KASIM 1853
